Geef de jonge vader evenveel kansen als de moeder
Vaders willen en kunnen net zo goed als moeders een gelijkwaardige rol als ouder vervullen.
Na de uitbreiding van het geboorteverlof in 2019 en aanvullend geboorteverlof in 2020 voor
partners, worden er nu eindelijk echte stappen gemaakt om gelijkwaardigheid tussen ouders
mogelijk te maken. Vanaf 2 augustus 2022 kunnen beide ouders tot 9 weken gedeeltelijk
betaald ouderschapsverlof opnemen in het eerste levensjaar van hun kind. Dit is een grote stap,
die ouders meer keuzevrijheid in taakverdeling geeft. Maar we zijn er nog niet. Geef vaders het
recht op een kickstart als ouder en geef moeders gelijke mogelijkheden tot betaald werk.
De babyboete, parental burn-out, #squatforchange: dat we steeds meer woorden en initiatieven
krijgen voor de problemen die ontstaan nu ouders zorgtaken en betaald werk gelijkwaardig
willen verdelen, is geen verrassing. Onze maatschappij is (nog) niet aangepast op gelijkwaardig
ouderschap. Zowel vaders als moeders geven aan het gelukkigst te zijn wanneer zorgtaken en
betaald werk gecombineerd kunnen worden. Veel stellen willen dan ook naar een minder
traditionele rolverdeling. Toch verdampen deze voornemens in de praktijk vaak. Van de ouders
die zorgtaken gelijk willen verdelen, blijkt dit maar bij de helft te lukken. Hoe kan dit?
Twee belangrijke oorzaken zijn beleid in Nederland en cultuur. Binnen Europa zijn we bepaald
geen kartrekker. Nederland verschilt met een aantal andere Europese landen zoals Frankrijk,
waar het normaler is voor vrouwen om fulltime te werken. Dit verschil ontstond tijdens de Eerste
Wereldoorlog. In de betrokken landen moesten alle zeilen worden bijgezet. Vrouwen namen
hun plek in de fabriek in. We zijn de culturele achterstand op het gebied van gelijkwaardigheid
nog steeds aan het wegwerken. Verschillende feministische golven hebben hun uitwerking
gehad. Toch blijft er een sprong in ongelijkheid ontstaan op het moment dat een man en een
vrouw samen een kind krijgen. Ineens verliest een vrouw mét kinderen ten opzichte van een
vrouw zonder kinderen gemiddeld 39 procent aan inkomen over de rest van het leven. Vaders
leveren nauwelijks iets in. Dit wordt ook wel de ‘babyboete’ genoemd, een woord dat alleen op
vrouwen betrekking heeft.
Tegelijkertijd wordt gedacht dat vaders minder goed als ouders zouden zijn: ongeveer éénderde
van de mannen en een kwart van de vrouwen heeft de overtuiging dat vrouwen beter voor
kinderen kunnen zorgen. Dit, terwijl blijkt dat mannen en vrouwen even goede opvoeders zijn,
als ze maar dezelfde kans krijgen hun kind te leren kennen. Vooral als er periodes alleen voor
de kinderen gezorgd wordt terwijl de partner werkt. Ook op het gebied van ouderschap blijkt
maar weer eens: oefening baart kunst. En als je eenmaal ergens goed in bent, tja, dan vind je
het vaak ook pas écht leuk. Een goede band tussen vader en kind blijkt vervolgens goed voor
het geluk van de vader, maar ook voor het hele gezin en de ontwikkeling van de kinderen. Zo
blijken meisjes mondiger te worden en jongens zorgzamer als vaders meer zorgtaken op zich
nemen.
Onze moederschapsideologie blijft echter hardnekkig. Dit wordt versterkt door politieke keuzes,
zoals verlofregelingen, waarin ouders nog steeds ongelijk behandeld worden. Tot nu toe kregen
moeders 16 weken volledig betaald verlof (zwangerschaps- en bevallingsverlof). Partners
kregen één week geboorteverlof en de mogelijkheid tot 5 weken gedeeltelijk betaald aanvullend
geboorteverlof. Na zo’n voorsprong voor moeders zijn stereotype genderpatronen er binnen no-
time ingesleten. Nu ouderschapsverlof per augustus voor 9 weken gedeeltelijk betaald wordt
(voor beide ouders) geeft dit partners meer kansen direct een goede band op te bouwen met
hun kind. Dit is echter bij lange na niet voldoende om ongelijkheid tussen mannen en vrouwen
recht te trekken.Vaders nemen nu al niet altijd het volledige aantal dagen verlof op. Van
mannen wordt nog altijd verwacht wordt dat ze de ‘ideale werknemer’ zijn. Bovendien wordt in
gezinnen soms de keuze gemaakt dat de meestverdienende partner de meeste uren werkt
(vaak vaders). Ook wordt aanvullend geboorteverlof soms om financiële redenen niet
opgenomen en kunnen kosten voor kinderopvang een drempel zijn.
Als we mannen en vrouwen écht gelijk vinden, geef ze dan ook gelijke kansen op een band met
hun gezin én op een carrière. Dus voor beide ouders voldoende mogelijkheden zich in te
werken in de gezinstaken door voldoende verlofregelingen: volledig betaald en met enige druk
voor vaders en werkgevers dit ook te gebruiken. Bijvoorbeeld naar Zweeds model, waar een
deel van een gezamenlijk ruim verlof (480 dagen) alleen door de desbetreffende ouder zelf op
te nemen is (90 dagen) en anders vervalt. Daarnaast is toegang tot gratis en kwalitatief goede
kinderopvang een voorwaarde voor het kunnen maken van echte keuzes in de verdeling van
taken. Zo krijgen kinderen in de kwetsbare eerste jaren de zorg die ze verdienen en kunnen
gezinnen direct na de geboorte starten met de taakverdeling die ze voor ogen hebben. Dan
wordt dát het patroon dat er in slijt. Laten we een streep zetten door de woorden ‘babyboete’ en
‘parental burn-out’ en het initiatief #squatforchange overbodig maken.