Waarom zou je eigenlijk een bevalplan maken? Als neonatologie verpleegkundige heb ik, Tatum, ervaring met een bevalplan (ook wel geboorteplan genoemd). Maar tot de geboorte van onze zoon Ture, had ik alleen een eenzijdige ervaring met een bevalplan.
Als verpleegkundige voelde het alsof ik moest voldoen aan een niet haalbaar lijstje van wensen (soms eisen) van ouders. Wensen die vaak niet realistisch waren, wensen waarvan je van tevoren al zag aankomen dat het anders ging lopen. En soms ook een bevalplan dat regelrecht ongezond zou zijn voor het kind. Bijvoorbeeld die keer dat een moeder vroeg of ze haar ontlasting in het mondje van haar prematuur geboren baby mocht smeren. Ik zal niet verder uitweiden over waarom dat een slecht idee is. Want we gaan het hebben over waarom ik 180 graden gedraaid ben ten opzichte van een bevalplan. Op dit moment moedig ik iedereen aan om toch echt samen een bevalplan te maken.
Wat is een bevalplan?
Een bevalplan is een document dat je (samen) kunt maken om je wensen, voorkeuren en verwachtingen met betrekking tot de geboorte van jullie kindje vast te leggen. Het is een manier om als ouders actief je stem te laten horen. Een bevalplan helpt vaak in de communicatie met de zorgverlener.
Tot zover de officiële lezing van een bevalplan. Want wij (Lori en Tatum van Kleine Zaken) vinden dat een bevalplan eigenlijk geen plan is… Het is vooral een voorbereiding op de bevalling. Het loopt bijna altijd anders dan je van plan was. Door samen voor te bereiden op verschillende opties, is het gemakkelijker op het moment zelf beslissingen te maken. Het is dus een bevalvoorbereiding.
Wat staat er in een bevalplan?
Een bevalplan geeft je de kans om je wensen kenbaar te maken op gebieden zoals pijnverlichting, fysieke posities, het gebruik van medische interventies, de wensen van de vader/andere moeder. Maar ook wie jullie bij de bevalling willen hebben en wat jullie bijvoorbeeld na afloop willen doen met de placenta. Heb je al nagedacht over de ‘Golden hour’? The golden hour is het eerste uur na de geboorte. Dit is een belangrijke tijd voor hechting tussen ouders en kind. In dit uur gebeurt er een hoop, zoals de eerste ademhaling, eerste keer drinken, huid-op-huid contact met ouders. Door het maken van een bevalplan kunnen jullie een actieve rol spelen in het besluitvormingsproces en ervoor zorgen dat je wensen serieus worden genomen.
Waarom een bevalplan van Kleine Zaken?
Bij Kleine Zaken richten we ons niet alleen op moeders. Maar juist op jullie als ouders, als (aanstaand) gezin.
Uit onderzoek blijkt dat wanneer zwangeren worden gesteund door hun partner, zij minder vaak behoefte hebben aan pijnstilling. Nu is het prima om voor pijnstilling te kiezen. Maar het geeft wel aan hoe gigantisch de rol kan zijn van een partner of eventueel doula of vertrouwenspersoon. Het Kleine Zaken bevalplan is grotendeels in de wij-vorm geschreven. Hier hebben wij bewust voor gekozen. Dat is omdat het fijn is het samen te bespreken. Bovendien zijn er bij beiden misschien voorkeuren en wensen. Natuurlijk zijn er veel momenten waarop de voorkeuren van degene die bevalt voor gaan. Heb het hier samen over en bespreek waar voor jullie dit evenwicht ligt.
Informed consent en bevalplan
Een goede voorbereiding, ook van een niet zwangere ouder, is essentieel om keuzes te kunnen maken tijdens de bevalling. Informed consent (geïnformeerde toestemming) is het recht dat je hebt als zwangere om geïnformeerd toestemming te geven voor (medische) handelingen. De zorgprofessional bespreekt de voor- en nadelen en eventuele risico’s en alternatieven. Jij maakt vervolgens zelf de keuze over wat er gebeurt met jouw lichaam. Denk hierbij ook aan ingrepen zoals toucheren of inknippen. Geen fijne dingen om van tevoren over na te denken, maar wel handig om te weten waar het over gaat als je snel een keuze moet maken. Het kan fijn zijn van tevoren af te spreken wie (bijvoorbeeld andere ouder of een doula) in gesprek gaat met de zorgprofessional en vragen stelt. Het lukt als zwangere niet altijd om dit gesprek goed te voeren wanneer je midden in de bevalling zit. Tijdens mijn eigen bevalling lukte het bijvoorbeeld niet meer om te praten of na te denken over wat ze me vroegen. Ik had mijn man echt nodig om voor mij te praten. Iedere bevalling is anders, je weet alleen niet van tevoren hoe die van jou gaat zijn.
Bevalplan is een flexibel plan
We willen benadrukken dat een bevalplan ook (juist!) flexibiliteit vraagt van jullie als aanstaande ouders. Het is belangrijk om open te staan voor veranderingen tijdens de bevalling. Een bevalplan is een leidraad, geen rigide script. Het is belangrijk om te communiceren met je zorgverleners en samen te werken als een team om de best mogelijke zorg te bieden aan jullie en jullie baby. Vaak loopt het anders dan jullie van tevoren hadden bedacht.
Tijdens een bevalling moeten soms snel keuzes gemaakt worden. Het helpt bijvoorbeeld als jullie je al ingelezen hebben over mogelijke interventies en (medische) handelingen. Probeer in de hectiek van een bevalling ook flexibel te zijn. Soms wordt er iets geadviseerd dat je liever niet zou willen. Vraag hierbij door: waarom is deze interventie toch nodig? Het is prettig om van alle overwegingen op de hoogte te zijn, juist als iets medisch noodzakelijk blijkt, dat je eigenlijk niet had gewild. Zo heb je niet achteraf het gevoel dat er zonder overleg beslissingen over jouw lichaam zijn genomen.
Wat staat er in het bevalplan van Kleine Zaken?
Wij hebben een uitgebreid bevalplan gemaakt. Met als doel dat alle aanstaande ouders dit bevalplan zelf zo lang en kort kunnen maken als ze willen. Bij sommige onderwerpen is misschien één zin al voldoende. En sommige onderwerpen zijn voor jullie misschien essentieel, terwijl andere onderwerpen overbodig zijn.
Het belangrijkste is: communiceer jullie bevalplan tijdig met jullie zorgverlener. Niet alle wensen zijn altijd mogelijk, vraag wat binnen de mogelijkheden valt.
De onderwerpen in het bevalplan van Kleine Zaken:
- Voorbereiding
- Geboorteomgeving
- Pijnbestrijding
- De bevalling
- Niet-zwangere aanstaande ouder
- Communicatie
- Handelingen tijdens de bevalling
- Na de bevalling
Hoe zou ons bevalplan eruitzien?
Zoals ik al zei, ik (Tatum) zag oorspronkelijk vooral de nadelen van een bevalplan. Maar tijdens mijn bevalling deden Luc, mijn man, en ik het echt samen (luister hier het bevallingsverhaal van Luc, Tatum en Ture). Dit kwam deels door toeval. Het was namelijk die dag erg druk op de afdeling in het ziekenhuis. De zorgverleners kwamen af en toe binnen lopen, maar deden weinig, behalve even kort aanmoedigen.
Ik heb dit als erg prettig ervaren. Ik kon goed in mijn eigen bubbel blijven. Ik zou dus de volgende keer juist iets opschrijven over een hands off bevalling, alleen als dit mogelijk is natuurlijk. Flexibiliteit.
Lori’s ervaring is juist weer heel anders. Zij had van tevoren een kort bevalplan: thuis en in bad. Ze hadden zich samen voorbereid met een cursus hypnobirthing. De bevalling liep echter anders. Doordat deze erg lang duurde, werd het een ziekenhuisbevalling met een ruggenprik. Dit beviel uiteindelijke juist goed. Lori: ‘De volgende keer zou ik gewoon pijnstilling vanaf het begin willen, kom maar op met die ruggenprik’.
Bovenstaande zijn natuurlijk alleen maar voorbeelden. Kijk vooral wat bij jullie past, het is jouw bevalling, en jouw/jullie bevalplan!
