Na een aantal weken samen voor onze pasgeboren baby te hebben gezorgd, ging Luc ging weer aan het werk. En ik, Tatum, nam de zorg voor onze babyzoon op me. Wanneer ik dacht te weten hoe zijn slaapritme was, veranderde alles weer. Wanneer ik een handigheid had ontdekt voor mijn ochtendritueel in combinatie met een baby, veranderde alles weer. Ik leerde onze baby door en door kennen, en mijzelf als moeder. Er waren momenten dat ik er doorheen zat. Ik stond de hele dag ‘aan’. Daarnaast waren er veel momenten waar ik blij en emotioneel werd omdat hij weer iets nieuws kon.
Moeders krijgen na de geboorte meer tijd om hun baby en zichzelf als ouder te leren kennen.
Toch heeft het voordelen als béide ouders een tijd de hoofdverantwoorlijkheid voor hun kind op zich nemen.
Het liefst al in de babytijd.
“Je kan je wel van alles proberen voor te stellen over het ouderschap, maar uiteindelijk moet je het ervaren…” Moeders zijn door het geboorteverlof vaak automatisch een tijd thuis met hun baby, terwijl de partner werkt. Maar ook voor vaders (of duomoeders) blijkt het belangrijk te zijn er af en toe eens alleen voor te staan.
Wat is solo-zorg?
Het fulltime zorgen voor een baby of kind terwijl een partner werkt, wordt ook wel ‘solo-zorg’ of ‘solo-care’ genoemd. Dat beide ouders een tijdje deze hoofdverantwoordelijkheid op zich nemen, blijkt voordelen te hebben. Het kan zorgen voor meer gelijkheid tussen partners, maar ook voor meer ontspanning in het gezin. Dat zit zo: als je dagelijks alleen bent met je kind, leer je elkaar razendsnel goed kennen. Je maakt mee in welke stapjes je baby zich ontwikkelt en hoe je baby het liefste getroost wordt. Bovendien ontwikkel je al snel je eigen praktische handigheidjes. Je raakt dus ingespeeld op het zorgen voor je baby.
Als echter maar één ouder zo’n tijd van solo-zorg heeft gehad, wordt vaak gemerkt dat deze ouder automatisch op dezelfde manier doorgaat. Je bent dan net wat handiger geworden in het naar bed brengen, dus jij doet het wel even. Partners die niet die lange alleen-tijd met hun kind hebben gehad, voelen zich soms juist wat aan de zijlijn staan.
Omdat moeders vaak de meeste alleen-tijd hebben gehad (door het geboorteverlof), kan het zelfs lijken alsof moeders van nature beter zijn ingespeeld op de behoefte van hun kind.Uit onderzoek blijkt dat dit niet zo is. Uiteraard word je wel beter in datgene wat je veel geoefend hebt, of dat nu piano spelen is of zorgen voor je kind. Als beide ouders een periode de hoofdverantwoordelijkheid hebben gedragen, blijkt dit goed voor de band tussen ouders en kind. Bovendien zorgt het voor meer waardering voor elkaar in de partnerrelatie. Het zorgt namelijk voor meer begrip. De hele dag voor je baby zorgen, dat klinkt soms gemakkelijker dan het is. Verder blijkt dat kinderen die het voorbeeld van een zorgende vader hebben gehad, later een meer gelijkwaardige rolverdeling hebben in hun eigen gezin.
Hoe zetten de meeste gezinnen het ouderschapsverlof in?
In Nederland is het de standaard dat moeders de eerste maanden thuis blijven bij hun pasgeboren baby. Moeders hebben immers nog geboorteverlof. Voor vaders en duomoeders zijn deze eerste weken de afgelopen jaren flink veranderd. Sinds de uitbreiding van verschillende regelingen, kunnen vaders en duomoeders nu meer verlof opnemen. Zo werden in 2022 negen werkweken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof in het eerste jaar toegevoegd.
Waar in principe vaders en duomoeders voor 2019 na 2 dagen alweer aan het werk moesten, kun je je dat nu bijna niet meer voorstellen. Toch lijken de voordelen van de optie om echt een tijd los van elkaar fulltime voor je baby te zorgen, nog niet zo bekend. Uit onderzoek van de overheid naar de invulling van het aanvullend geboorteverlof, bleek bijvoorbeeld dat 70 procent in die tijd samen voor hun baby zorgde. Bij 22 procent was sprake van solo-zorg waarbij alleen de partner voor de baby zorgde. De onderzoekers gaven aan dat vooral van solo-zorg positieve effecten verwacht worden als het gaat om het aantal uren dat moeders werken en de binding tussen vader/duomoeder en kind. Over het algemeen blijken gezinnen met twee moeders of twee vaders bewuster met de verdeling van het ouderschap om te gaan.
Waarom is solo-zorg zo bijzonder?
Als beide ouders een tijd alleen voor hun baby zorgen, blijkt dit een positief effect te kunnen hebben op de band tussen ouders en kind. Voor sommige koppels is het zelfs positief voor de partnerrelatie, omdat ze elkaar beter begrijpen. In het algemeen heeft het nemen van verlof van vaders een positief effect op het inkomen van moeders: uit Zweeds onderzoek blijkt dat voor elke maand verlof die een vader opneemt, het salaris van de moeder op termijn met 6,7 procent stijgt. Mogelijk komt dit doordat moeders met een gerust hart naar werk gaan, als ze weten dat de andere ouder voor hun kind zorgt.
Wat zijn de voordelen van solo-zorg voor het kind?
Aanwezige vaders blijken een positief effect op de sociaal-emotionele ontwikkeling en de taalontwikkeling van hun kinderen te hebben. Ook kan het zorgen voor minder kans op gedragsproblemen. Als kinderen eenmaal zelf volwassen zijn, blijkt het voorbeeld dat ze thuis hadden een grote rol te spelen: kinderen van zorgende vaders hebben vaak zelf minder traditionele rolpatronen in hun relatie. Bovendien is ook een goede partnerrelatie tussen de ouders natuurlijk van positieve invloed op kinderen. Goede communicatie, onderling begrip en een bewuste taakverdeling blijken hieraan bij te dragen.
Solo-zorg door beide ouders lijkt dus veel voordelen te hebben, al mag er zeker nog meer onderzoek naar gedaan worden. Die voordelen komen bovenop het sowieso al positieve effect van meer verlof voor vaders en duomoeders. Toch is het nog even wennen voor veel Nederlanders. Het is nog niet ingeburgerd om juist (ook) in verschillende periodes het verlof op te nemen. Mogelijk wordt ‘solo-zorg’ in de komende jaren een steeds bekender begrip onder jonge ouders.
Onze ervaring met solo-zorg
Nadat ik 3 maanden alleen voor onze zoon had gezorgd, ging ik weer aan het werk. Mijn stukje ‘solo-zorg’ zat er op. Nu was het de beurt aan Luc. Hij maakte gebruik van de verlofregelingen die er tegenwoordig zijn (bijvoorbeeld deels betaald ouderschapsverlof) en maakte zich op voor 3 maanden thuis met onze zoon. Ik herinner me nog hoe ik die eerste dag naar mijn werk ging. Zo fijn om onze baby vertrouwd bij zijn vader achter te laten. Maar ook moeilijk om het los te laten. Om hen niet achter te laten met lijstjes en instructies, maar júist het ze zelf te laten uitvinden. Want dat is ook wat solo-zorg is: zélf uitvinden wie jij bent als ouder en wie jouw kind is.