Laten moderne mannen en vrouwen zich leiden door traditionele rolpatronen of zien ze dit anders voor zich? Dit is een van de vragen die in de documentairereeks ‘Waarom werken vrouwen niet?’ gesteld worden. Voor ons was dit één van de aanleidingen om Kleine Zaken te starten. Het traditionele plaatje is dat van de anderhalf-verdiener: vaak een fulltime werkende man en een parttime werkende vrouw. Zeker in een gezin met kinderen. Maar is dit nog wel van deze tijd?
Ouders op het schoolplein
Binnen mijn vriendenkring van veelal begin dertigers, is de rolverdeling tussen ouders steeds vaker onderwerp van gesprek. ‘Wij gaan allebei vier dagen werken, vanzelfsprekend’, hoor ik de meeste aanstaande ouders onder hen zeggen.
Mijn vrienden willen de zorgtaken evenredig gaan verdelen, vinden het logisch elkaars werk even belangrijk te vinden. Met de documentaire in mijn achterhoofd, vroeg ik me af of ik nu hele bijzondere vrienden heb, of dat er iets anders aan de hand is. Ik begon een notitieboekje mee te nemen naar het schoolplein van mijn vierjarige zoontje. Een progressief schooltje in een witte, gemiddeld hoog opgeleide omgeving. Waar ik normaal de tijd doodde met wat scrollen op mijn telefoon of een praatje, turfde ik nu het aantal moeders en vaders dat ik op het schoolplein zag wachten.
Ik zag mijn collega ouders als de iets oudere versie van mijn vrienden in verwachting. Zou het hen gelukt zijn met evenveel vaders op het schoolplein te staan als moeders? Dit zijn de resultaten van mijn steekproef:
| Maandag | 13 vaders | 19 moeders | 5 oma’s | 4 opa’s |
| Dinsdag | 11 vaders | 19 moeders | 6 oma’s | 4 opa’s |
| Woensdag | 14 vaders | 24 moeders | 5 oma’s | 3 opa’s |
| Donderdag | 14 vaders | 21 moeders | 5 oma’s | 3 opa’s |
Mijn kleine onderzoekje bracht trouwens nog een andere bijvangst: ik ontdekte bij toeval dat vaders blijkbaar gemiddeld later op het schoolplein aankomen dan moeders, waardoor ik steeds opnieuw moest beginnen met tellen.
Verdeling zorg en werk
Hier een aantal feiten: Voor de geboorte geven 6 op de 10 aanstaande ouders aan de zorg voor de kinderen het liefst gelijk te willen verdelen. Na de geboorte valt dit aantal een stuk traditioneler uit: 1 op de 3 stellen blijkt dit uiteindelijk in de praktijk te brengen. Vier op de tien mannen in Nederland denken dat vrouwen beter geschikt zijn voor de taak als opvoeder. Onder vrouwen zelf is dat aantal een stuk lager: een kwart van de vrouwen is het met deze stelling eens. Dat vrouwen beter geschikt zouden zijn is (natuurlijk) niet waar.
Een ouder wordt pas geboren bij de geboorte van zijn/haar kind, niet bij de eigen geboorte. Ik bedoel hiermee dat ouderschap vooral oefenen is en het leren kennen van je eigen kind. Dit zijn zaken die vaders (natuurlijk) even goed kunnen als moeders. Wel is het zo dat omdat oefening kunst baart, degene met de meeste oefening een voorsprong heeft.
Moederschap geeft in Nederland aan moeders een bijna vanzelfsprekende status. Het geeft veel vrouwen trots en aanzien. Voor vaders wordt deze status vaak ontleend aan werk en carrière. Tegelijkertijd krijgen zij weinig erkenning voor het runnen van een huishouden met kinderen. De Nederlandse cultuur lijkt voor mannen en vrouwen andere doelen in het leven te hebben. Een vriend van mij vertelde me over zijn ervaringen. Hij had ervoor gekozen thuis te zorgen voor hun baby. Zijn vriendin zorgde voor het inkomen door fulltime te blijven werken. Terwijl zij de verbazende vraag kreeg waarom ze ‘dan voor kinderen gekozen had?’, kon hij juist rekenen op weinig respect voor zijn goede zorgen.
Moeder eerste keuze?
Wat zou de reden zijn dat veel moeders als eerste gebeld worden door bijvoorbeeld het kinderdagverblijf of consultatiebureau? Of dat aan moeders toch zelden gevraagd wordt of ze ‘lekker een mamadag hebben’ als ze bij de kinderen zijn?
Mogelijk speelt de eerder genoemde aanname dat moeders betere ouders zijn mee. Maar het is ook gewoon een realistische risico-inschatting, als er op gegokt wordt dat de moeder het beste te bereiken is. Zou het helpen bewust vaders als eerste te bellen als een kind zich niet lekker voelt?
Zoals bij veel maatschappelijke vraagstukken helpt bewustwording heus wel, maar is vooral het doorvoeren van zaken in wet- en regelgeving de factor die uiteindelijk grote stappen mogelijk gaat maken. Denk hierbij aan gelijke verlofregelingen voor mannen en vrouwen en uitgebreide toegang tot kinderopvang van kwaliteit.
Waarom werken mannen niet?
Om recht te zetten wat de titel van de genoemde documentaire-reeks ‘waarom werken vrouwen niet’ suggereert: als onbetaald werk mee wordt genomen in de definitie van werk, werken vrouwen ongeveer evenveel als of meer dan mannen (afhankelijk van het land).
De Nederlandse cijfers worden mooi op een rijtje gezet in het emancipatierapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Hierin wordt de geboorte van kinderen het kantelpunt genoemd in de loopbaan van vrouwen. Wat opvalt is dat er gemiddeld een ‘uitruil’ lijkt te zijn tussen betaald en onbetaald werk bij mannen en vrouwen binnen een gezin. Waar vrouwen meer tijd besteden aan onbetaald werk zoals huishouden en zorg voor kinderen en naasten, besteden mannen deze tijd aan betaald werk. De half grappende titel van de documentaire en onze blog ‘waarom werken vrouwen niet’, had dus net zo goed kunnen zijn: ‘waarom werken mannen niet als ze niet betaald worden?’
En nu eindelijk eens respect voor mannen!
Maar waar vrouwen en moeders nog wat te winnen hebben als het om betaling van nuttig werk gaat (voor wie verder wil lezen raden we ook dit opiniestuk aan), hebben mannen een wereld te winnen als het gaat om waardering voor het besteden van tijd aan hun gezin. Zowel vaders als moeders blijken aan te geven het gelukkigste te zijn als ze betaald werk en zorgtaken kunnen combineren. Een beetje respect graag…